Sáng 4/9 tại TP Hồ Chí Minh, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh đã khai mạc trưng bày chuyên đề “Ẩm thực Nam Bộ thời kháng chiến” nhằm chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Bảo tàng (4/9/1975 – 4/9/2025), 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
Trưng bày được phối hợp thực hiện cùng Viện Đại học Sydney Việt Nam, Trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh và Trường Đại học Kiến trúc TP Hồ Chí Minh, giới thiệu đến công chúng những câu chuyện ẩm thực gắn liền với đời sống sinh hoạt của quân và dân miền Nam trong những năm tháng kháng chiến gian khổ.
Tại không gian trưng bày, khách tham quan có thể chiêm ngưỡng các vật dụng thời bình và thời chiến, sờ và ngửi gia vị cùng các loại mắm đặc trưng Nam Bộ; khám phá bản đồ ẩm thực các vùng miền, tham gia trò chơi mô phỏng bếp Hoàng Cầm; quét mã QR để tìm hiểu công thức các món ăn dân dã như cơm nắm, bánh ít, mắm chưng…
Du khách hào hứng với thông tin về các loại rau củ, thực vật quen thuộc trong đời sống.
Theo Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, ẩm thực trong kháng chiến không chỉ đơn thuần là những bữa ăn nuôi sống con người, mà còn là minh chứng cho tinh thần kiên cường, sáng tạo, nuôi dưỡng ý chí chiến đấu và đoàn kết dân tộc. Qua trưng bày này, Bảo tàng mong muốn công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, cảm nhận sâu sắc giá trị nhân văn và tình yêu hòa bình của nhân dân Việt Nam.
Thạc sĩ Lâm Ngô Hoàng Anh, Phó Giám đốc phụ trách quản lý, điều hành Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, nhấn mạnh: “Hành trình 50 năm giúp chúng tôi thấu hiểu một chân lý: hòa bình chưa bao giờ là món quà sẵn có mà là thành quả được đánh đổi bằng ý chí quật cường và biết bao hy sinh. Từ những chứng tích của quá khứ, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh cam kết tiếp tục sứ mệnh thiêng liêng giữ trọn ngọn lửa ký ức và nguyện là một sứ giả không mệt mỏi trên hành trình lan tỏa thông điệp hòa bình. Chúng tôi tin rằng, bằng việc nhìn lại lịch sử, chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng một tương lai hòa bình, hữu nghị và phát triển bền vững cho Việt Nam và thế giới”.
Những thông tin cơ bản nhất về thiên nhiên, con người và bản sắc Nam Bộ tại trưng bày.
PGS.TS Jane Gavan, Trường Nghệ thuật Sydney, Đại học Sydney, chia sẻ: “Một trong những bài học thấm thía nhất mà tôi học được khi tìm hiểu văn hóa Nam Bộ, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh, là sự quý báu của từng hạt gạo, biểu tượng của sự sống còn và tình thương. Tôi rất vui khi triển lãm giới thiệu tới công chúng những biến thể đa dạng của mắm, để từ đó tạo ra sự kết nối và thấu cảm giữa các thế hệ. Đây cũng là một trường hợp nghiên cứu trong Dự án tương lai giám tuyên của UNESCO, phản ánh cách các bảo tàng Việt Nam có thể đổi mới thông qua hợp tác quốc tế”.
Bà Phạm Thị Oi (76 tuổi, cư dân phường Vĩnh Lộc, TP Hồ Chí Minh), người đã từng nấu cơm cho bộ đội từ khi mới 18 tuổi, hôm nay tự tay chuẩn bị 10 món ăn đặc trưng Nam Bộ, trong đó có khoai mì, cơm vắt và 40 đòn bánh tét để trưng bày.
“Đây là lần đầu tiên tôi được tham gia một triển lãm như thế này. Dù phải dậy sớm để làm bánh, tôi không thấy mệt mà chỉ mong mọi người hiểu hơn về lịch sử, về những món ăn dân dã đã đồng hành cùng bộ đội trong những năm tháng gian khổ”, bà xúc động chia sẻ.
Trong 50 năm hình thành và phát triển, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh đã trở thành một trong những điểm đến văn hóa lịch sử quan trọng của TP Hồ Chí Minh, thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước mỗi năm.
Từ chỗ chỉ trưng bày hơn 2.000 hiện vật ban đầu, đến nay, Bảo tàng đã lưu giữ và giới thiệu hơn 40.000 tài liệu, hiện vật và phim ảnh, phản ánh sinh động hậu quả chiến tranh cũng như khát vọng hòa bình của nhân dân Việt Nam. Bảo tàng nhiều lần được các tổ chức quốc tế bình chọn là một trong những bảo tàng có sức ảnh hưởng lớn trong việc giáo dục ý thức chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình.
Chú thích ảnhHiểu rõ về lịch sử đau thương, về sự hy sinh của thế hệ cha anh để càng trân trọng giá trị của hòa bình cũng là thông điệp “Bảo tàng vì hòa bình” hướng tới.
Trưng bày chuyên đề “Ẩm thực Nam Bộ thời kháng chiến” sẽ kéo dài đến hết tháng 12/2025, hứa hẹn mang đến cho công chúng một không gian ký ức vừa chân thực, vừa giàu cảm xúc về sức sống, tinh thần và văn hóa ẩm thực của người dân Nam Bộ trong chiến tranh.
Minh Tuấn
